خنجر ارز نیمایی و تحریم در قلب صادرات فولاد
کاهش چشم‌گیر صادرات فولاد ایران در ماه‌های اخیر، زنگ خطر را برای این صنعت حیاتی به صدا درآورده است در حالی که کشور‌های همسایه مانند عربستان سعودی با اتخاذ سیاست‌های حمایتی از صنعت معدن، به رشد و توسعه این بخش کمک کرده‌اند، اما در مقابل، ایران به دلیل چالش‌هایی مانند تحریم، نرخ ارز نیمایی، کمبود انرژی و مشکلات زیرساختی، با کاهش شدید صادرات فولاد مواجه شده است. این وضعیت نشان می‌دهد که سیاست‌های داخلی و خارجی کشور، تأثیر مستقیمی بر عملکرد صنعت فولاد ایران داشته است.
کیوان جعفری طهرانی، کارشناس ارشد بازار فولاد و آهن، ضمن بیان مطلب فوق، تصریح کرد: کاهشی بودن روند صادرات فولاد ایران ربطی به کشور‌های همسایه ندارد و به سیاست‌های اشتباهی برمی‌گردد که از ابتدای سال وضع شده‌اند که در نهایت فولاد و زنجیره فولاد را مجاب کرد که ۱۰۰ درصد ارز حاصل از صادرات خود را به نرخ نیمایی بازگرداند.
وی ادامه داد: دکتر پزشکیان در زمان نامزدی ریاست جمهوری، وعده حل مشکلات اقتصادی کشور را دادند که در مهرماه نیز شاهد حل مشکلات ارزی برخی از فلزات پایه بودیم، اما مسئله ارز در زنجیره فولاد همچنان پابرجا مانده است؛ این موضوع بزرگ‌ترین عاملی است که باعث کاهش صادرات فولاد شد چرا که صادرکنندگان بخش خصوصی علاقه‌ای ندارند کالایی که با نرخ آزاد از بازار داخلی خریداری می‌کنند را با نرخ نیمایی بفروشند و متحمل ضرر شوند.
تحلیلگر ارشد بازار فلزات توضیح داد: اگرچه بخشنامه اصلاح‌شده و امکان اقدام برای واردات ماشین‌آلات و تجهیزات را فراهم کرده است، اما نباید فراموش کرد که بخش عمده‌ای از صادرات کشور توسط بخش خصوصی و تجار صورت می‌گیرد که این افراد به دلیل ماهیت فعالیت خود، تمایلی به سرمایه‌گذاری کلان در واردات ماشین‌آلات و تجهیزات ندارند. در واقع، واردات این تجهیزات تنها در صورتی توجیه اقتصادی دارد که واحد تولیدی (کارخانه) وجود داشته باشد و بتوان از این تجهیزات در فرآیند تولید استفاده کرد.
جعفری طهرانی بیان کرد: کشور‌های همسایه ما که تحت تحریم نیستند، سهم قابل توجهی از بازار وارداتی را در اختیار دارند. مشکل اصلی ما تنها تحریم‌های خارجی نیست، بلکه تحریم‌های داخلی نیز بی تاثیر نبودند و طبیعتا به تدریج بازارهای سنتی ما در حاشیه خلیج فارس که پیش‌تر مشتریان محصولات فولادی ما بودند، به سمت خرید کالا‌های چینی روی آورده‌اند.
وی اضافه کرد: چین با افتخار اعلام کرده تا پایان دسامبر ۲۰۲۴ کل صادرات فولاد میانی که به کشور‌های حاشیه خلیج فارس به ویژه امارات و عربستان صادر کرده است به ۲۰ میلیون تن خواهد رسید. این میزان به صادرات نزدیک ۹۰ میلیون تنی چین که تا پایان دسامبر خواهد بود حدود یک چهارم صادرات به منطقه‌ای است که ما حضور داریم و نشان می‌دهد که از نظر رقابت قیمتی به دلیل مسائل متعددی که وجود دارد از قبیل مسئله تحریم و ارز نتوانستیم صادرات خوبی را در این منطقه به همراه داشته باشیم.
جعفری طهرانی اظهار داشت: به اعتقاد من، تأثیر قوانین ارز نیمایی بر کاهش صادرات زنجیره فولاد، بسیار بیشتر از ناترازی انرژی است، دلیل این امر وجود مازاد گندله در کشور است؛ گندله مازاد، به دلیل توقف تولید آهن اسفنجی در فصل زمستان، نمی‌تواند به طور کامل جذب بازار داخلی شود. در صورتی که اگر مشکلات ناشی از ارز نیمایی حل می‌شد، حتی در زمان ناترازی انرژی نیز می‌توانستیم حجم بیشتری از محصولات فولادی را صادر کنیم.